آیا چنانچه زنی مهریه خود را هبه کرده باشد می تواند از هبه خود رجوع کرده و مهریه را مجددا مطالبه کند؟
طبق تعریف قانون گذار در ماده 795 قانون مدنی هبه عبارت است از:«هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجانا به کس دیگری تملیک می کند.»
«تملیک کننده واهب،طرف دیگر را متهب و مالی که مورد هبه است عین موهبه می گویند.»
پس هبه یعنی کسی مال متعلق به خودش را به صورت مجانی به دیگری بدهد.
عقد هبه دارای سه طرف است:
1-واهب-کسی که مال خودش را می بخشد.
2-متهب یعنی کسی که مال به ملکت وی در می آید.
3-عین موهبه-مالی است که به دیگری داده می شود.
با توجه به تعریف قانون گذار در ماده 796 و 797 و 798 قانون مدنی برای این که عقد هبه صحیح انجام شود می بایستی:
اولا:واهب یعنی کسی که مال متعلق به او است اهلیت معامله و تصرف در مال خودش را داشته باشد یعنی شرایط تعریف شده در ماده 211 قانون مدنی را داشته باشد که تصریح نموده است:
«برای این که متعاملین اهل محسوب شوند باید بالغ – عاقل-رشید باشند همچنین مالک مال نباید محجور باشد .
ثانیا:واهب باید نسبت به مالی که قصد دارد هبه کند مالک باشد بنابراین واهب (مالک مال) نمی تواند مال دیگری را هبه کند.
ثالثا:متهب(کسی که قرار است مال به وی داده شود)باید مال را دریافت و آن را قبض کرده باشد حتی اگر قرار است وکیل وی مال را از طرف وی قبول کند.
آیا چنانچه زنی مهریه خود را هبه کرده باشد می تواند از هبه خود رجوع کرده و مهریه خود را مجددا مطالبه کند؟
در این خصوص سه حالت ممکن است مطرح باشد :
1-چنانچه زن به شوهر خود بگوید«از نظر من شما دیگر تکلیف و وظیفه ای برای پرداخت مهریه نداری.»در این صورت شوهر از پرداخت مهریه برای همیشه بری الذمه شده و زن نیز نمی تواند نسبت به مهریه رجوع و تقاضای دریافت مهریه را مطرح کند.
(البته این لفظ باید مکتوب شده باشد و یا شوهر بتواند به هر طریقی آن را اثبات کند.)
2-ممکن است زن و شوهر با توجه به شرایطی که در طلاق خلع و مبارات ذکر شده ضمن بذل مهریه از یکدیگر جدا شده باشند لزوم به یادآوری است طبق ماده 1146 قانون مدنی در طلاق خلع زن به واسطه کراهت از شوهر مالی را به شوهر می دهد که طلاق بگیرد حال ممکن است این مال تمام مهریه یا قسمتی از مهریه یا این که مالی به جز مهریه که معادل یا کم تر یا بیشتر از مهریه ارزش داشته باشد را به شوهر بخشیده و طلاق گرفته و از یکدیگر جدا شوند.
همچنین با توجه به ماده 1147 در طلاق مبارات که کراهت از هر دو طرف یعنی زن و شوهرمی باشد زن مالی را به شوهر می دهد که این عوض و مال باید از مهریه بیش تر باشد.
حال چنانچه زن در ایام عده طلاق از بذل خودش رجوع کرده و مهریه و یا عوض آنرا که در قبال طلاق به شوهر بخشیده مطالبه کند در این صورت طلاق نیز از بین رفته و کان لم یکن تلقی و حمل بر این می شود که طرفین در زمان عده طلاق به یکدیگر رجوع کرده اند .
3-در حالت سوم ممکن است زن به شوهر بگوید که:«مهریه خود را به شما بخشیدم» در این صورت همان گونه که در بیان ماده 795 قانون مدنی و تعریف هبه آمد زن می تواند از هبه خود رجوع کرده و تکلیف شوهر در پرداخت مهریه کاملا از بین نمی رود و طبق شرایط مبحث هبه و با در نظر گرفتن ماده 803 قانون مدنی می بایستی عمل کند.
